Καλοήθης Παροξυσμικός Ιλιγγος

Αλεξανδρίδης Αλέξανδρος-Κωνσταντίνος, ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ιλίγγος είναι η υποκειμενική ψευδαίσθηση περιστροφικής κίνησης του σώματος και του περιβάλλοντός του χώρου, με απώλεια της ισορροπίας του. Πρόκειται για σύνδρομο, δηλ. σύνολο κλινικών συμπτωμάτων που υποδηλώνουν συγκεκριμένη παθολογική κατάσταση ασαφούς αιτιολογίας.

Συχνά συγχέεται η αίσθηση της ζάλης (dizziness) με αυτήν του ιλίγγου (vertigo) και είναι δύσκολο να προσδιορισθεί για πιό απο τα δύο πρόκειται, δεδομένου ότι οι πάσχοντες αντιλαμβάνονται και περιγράφουν τα συμπτώματά τους διαφορετικά. Αν ανατρέξει κανείς στο διαδύκτιο με σκοπό την ανακούφισή του από τα ενοχλήματα, αντιμετωπίζει μακροσκελή άρθρα από γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων.

Το σύντομο αυτό άρθρο στόχο έχει να βοηθήσει τον πάχοντα να κατανοήσει τί είναι ίλιγγος, αλλά κυρίως πώς μπορεί να τον προλάβει πρίν εγκατασταθεί κάτι που είναι σημαντικότερο από την αντιμετώπισή του, πώς μπορεί να τον αντιμετωπίσει εφόσον δεν τον προλάβει, από τι πρέπει να προφυλαχθεί & τέλος να τονισθεί πως θα πρέπει να μην πανικοβάλεται από τον παροξυσμό, δεδομένου ότι αφενός ο πανικός δημιουργεί φαύλο κύκλο, αφετέρου πρέπει να το πάρει απόφαση πως οφείλει να «συμβιώσει» μαζί του.

Ο ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ίλιγγος, αυτός δηλαδή από τον οποίο υποφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό των πασχόντων και πρόκειται για ίλιγγο χωρίς παθολογικό αίτιο και χωρίς σαφή αιτία, στην συντριπτική του πλειοψηφία δεν απαιτεί καμία ιδιαίτερη φαρμακευτική αγωγή! Απαιτείται όμως προσοχή από τυχόν πτώση κατά την διάρκεια του παροξυσμού λόγω απώλειας της ισορροπίας με συνέπεια κατάγματα!

Μεγαλύτερο ποσοστό του πρωτοπαθούς καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου αφορά γυναίκες και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Σημαντικό για την έκβασή του είναι να προλαβαίνει ο πάσχων να αντιμετωπίζει τον ίλιγγο στην αρχή της εισβολής, με ανάπαυση, ήπια αγχολυτικά, ενυδάτωση, δροσερό περιβάλλον, ύπνο, επί ημικρανίας λήψη κάποιου ήπιου αναλγητικού-αντιφλεγμονωδους όπως π.χ. παρακεταμόλη 500 mgr. Η εισβολή μπορεί να είναι αιφνίδια ή σταδιακή και η διάρκειά της λίγα λεπτά, ώρες ή ακόμη και ημέρες. Η έντασή του μπορεί άλλοτε να είναι ισχυρότατη με ναυτία, εμέτους, ημικρανία, εφιδρώσεις, εμβοές (tinnitus), αστάθεια, αύξηση αρτηριακής πίεσης (άγχος;), και άλλοτε ήπιας μορφής με πιο ελαφρά ενοχλήματα όπως καρυβαρία (αίσθημα βάρους και σφίξιμο στο κεφάλι), ανασφάλεια κατά την βάδιση με εύκολη κόπωση, εφίδρωση, πόνο και δυσκολία κίνησης του αυχένα (επώδυνη σύσπαση των μυών του αυχένα), εξ’ού και ο όρος «αυχενικό σύνδρομο».

Εκλυτικά αίτια του ιλίγγου, αφορμές δηλαδή που μπορεί να προκαλέσουν την έναρξή του, είναι κατά σειράν σημαντικότητος:

-Πρωταρχικός & βασικός παράγων που υπερέχει όλων των άλλων (άνω του 50% των περιπτώσεων) είναι ο παράγων άγχος, υπερένταση (στρές) νοητική-ψυχική-συγκινησιακή, πνευματική, φυσική.

-Ανεπαρκής ύπνος.

-έλλειψη έστω στοιχειώδους σωματικής άσκησης (π.χ. βάδην) ή διατάσεων, οι οποίες άλλωστε ενδείκνυνται και για ηλικιωμένους, ιδιαίτερα αν συνυπάρχει παχυσαρκία.

-κακή οξυγόνωση, ανθυγιεινό περιβάλον.

-Απότομες κινήσεις της κεφαλής και του αυχένα, ιδιαίτερα υπερέκταση του αυχένα προς τα πίσω, απότομη ανόρθωση ολοκλήρου του σώματος. Μακράς διάρκειας ακινησία του αυχένα ή κακή στάση και έκταση του αυχένα, όπως π.χ. σε πολύωρη παρακολούθηση του Υ/Η ή τηλεόρασης.

- απότομες & έντονες μεταβολές των καιρικών συνθηκών (Μεταιωροευαισθησία) που λόγω επίδρασης στην λειτουργία των ενδοκρινών αδένων, προκαλούν ίλιγγο ( βλ. στο διαδύκτιο και: Επίδραση Καιρικών Μεταβολών στους Ενδοκρινείς Αδένες, Αλέξανδρος-Κωνσταντίνος Αλεξανδρίδης).

Μακράς διαρκείας έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και ηλιακή ακτινοβολία, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ, την οποία ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι δεν αντιλαμβάνονται!

-έντονα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα.

--παχυσαρκία, ακινησία, ή έλλειψη σωματικής άσκησης π.χ. βάδην.

Οι ομάδες αυτές των εκλυτικών αιτίων έχουν συνάφεια με την κατάσταση των αγγείων ιδιαίτερα του αυχένος και του εγκεφάλου, πράγμα που έχει άμεση σχέση με την ηλικία και ιδιοσυστασία του πάσχοντος.

Επί υποψίας οργανικών αιτίων του ιλίγγου (ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ίλιγγος!) , ιδιαίτερα όταν η έντασή του είναι ισχυρή και οι παροξυσμοί πολύ συχνοί, θα πρέπει ο πάσχων να υποβληθεί σε Doppler-υπερηχογράφημα καρωτίδων (στένωση αγγείων;), ακτινογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης {οστεόφυτα-πίεση αγγείων, που είναι και ο λόγος για τον οποίο έχει επικρατήσει ο όρος Αυχενικό Σύνδρομο ή Αυχενικός Ίλιγγος), αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου με έγυση σκιαστικού για τον έλεγχο της κατάστασης των αγγείων του εγκεφάλου.

Η συμπτωματολογία και η συχνότητα του συνδρόμου συνηγορούν με «αστάθεια» του κυκλοφορικού συστήματος (Labile Kreislauf ο γερμανόφωνος όρος) στον εγκέφαλο και την ανώτερη μοίρα της σπονδυλικής στήλης , κέντρα που ρυθμίζουν την ισορροπία.

ΠΡΟΛΗΨΗ: ψυχική ηρεμία, αποφυγή υπερέντασης , συχνή ενυδάτωση ακόμη και χωρίς την αίσθηση της δίψας, οξυγόνωση με βαθειές αργές εισπνοές από την μύτη, φυσική άσκηση, έστω και στοιχειώδη, (διατάσεις ιδιαίτερα στον αυχένα), επαρκής ύπνος και ανάπαυση, μικρά ελαφρά γεύματα, αποχή από αλκοόλ.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ της κρίσης ιλίγγου: ήπια αγχολυτικά (π.χ. 1,5 mgr bromazepam), να τονισθεί στο σημείο αυτό πως ιδιαίτερα ο ύπνος μπορεί να λύσει την κρίση του ιλίγγου, ήπια αντιφλεγμονώδη (π.χ.παρακεταμόλη 500 mgr, δεδομένου ότι σε αρκετές πςριπτώσεις ο ίλιγγος είναι εκδήλωση ημικρανικού ισοδυνάμου), βραδεία ενυδάτωση, βαθειές αργές εισπνοές από την μύτη για οξυγόνωση & έκπτυξη των πνευμόνων, κατάκλιση με τον αυχένα στις 45 μοίρες, περιβάλλον καλά αεριζόμενο, δροσερό με χαμηλό φως, αποφυγή έντονων οπτικών & ακουστικών ερεθισμάτων, πολύ βραδείες ήπιες διατάσεις του αυχένα, αποχή από οποιαδήποτε στερεά τροφή.

Ανακεφαλαιώνοντας: τα συμπτώματα συνηγορούν με το ότι το σύνδρομο του καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου οφείλεται σε ασταθή-ανεπαρκή κυκλοφορία του αίματος στον αυχένα και τον εγκέφαλο (Labile Kreislauf στην γερμανόφωνη ορολογία), με προεξάρχον αίτιο πρόκλησης την ψυχική επιβάρυνση-υπερένταση.